داشتم برای «کارگر» یا به قول مامانم «ندیمه‌ی» شخصیت مامی توی داستان سایه دنبال اسم می‌گشتم که به کتاب حکایت دختران قوچانِ نجم‌آبادی برخوردم. این کتاب رو خیلی سال پیش خوندم. فکر می‌کنم دیگه ته تهش باید بیست‌و یکی‌دو ساله بوده باشم . تردیدی ندارم بیشتر از این‌ها نبود، چون یادمه هنوز با مریم که چند وقت پیشا یادش کردم (توی پی‌نوشت « و من» ) پیاده توی احمدآباد راه می‌رفتیم و من راجع به کتاب وراجی می‌کردم.

امروز با دیدن جلد کتاب یهو دوباره برگشتم به اون دوران. اما اصلاً علت علاقه‌ی من به خوندن این کتاب چی بود؟ بر خلاف خیلی‌ها که شاید برای اولین با کتاب نجم‌آبادی با قضیه‌ی فروش دختران قوچان آشنا شدند، من این قصه رو توی بچگی‌م از زبون مادربزرگم شنیده بودم که اون هم از مادر و مادربزرگش شنیده بوده.

«فروش دختران قوچانی به ترکمانان و به اسارت‌رفتن زنان باشقانلو در زمان حکومت حاج‌غلامرضا خان آصف‌الدوله در خراسان و ولایت پسر او، امیرحسین خان در قوچان و حکمرانی سالارمفخم در بجنورد، به‌ترتیب در بهار و پاییز ۱۳۲۳ ه. ق ( ۱۹۰۵ م) روی داد.»

افسانه نجم‌آبادی، حکایت دختران قوچان: ازیادرفته‌های انقلاب مشروطه، چاپ اول ۱۹۹۵، نشر باران، سوئد، ۲۹۵ صفحه. (ص ۱۱).

• یعنی ۱۲۸۴ خورشیدی (متنفرم توی نوشته‌ای که راجع به تاریخ ایرانه از تاریخ میلادی یا قمری استفاده کنند!! به‌خصصوص قمری!!) یعنی مامان بزرگم درست دوازده سال بعد از این اتفاق به دنیا اومده. به‌نظرم واسه قوچانی‌ها هنوز آثار دردش باقی بوده که مادرها و مادربزرگ‌ها برای بچه‌هاشون تعریف می‌کردند. ولی خب، گویا در تاریخ ایران کمتر نامی از این اتفاق برده شده که یکی از دلایل همبستگی ملی ایرانی‌ها و یکی از حوادث منجر به انقلاب مشروطه بوده. به‌زعم نجم‌آبادی کسروی و تقی‌زاده این حکایت رو در تاریخ نگاری‌هاشون نقل می‌کنند؛ اما در نگارش‌های بعدی تاریخ از جمله آثار ملک‌زاده و آدمیت اثر چندانی از این حکایت نیست.

«چرا شد محو از یاد تو نامم»

( اسم فصلی از همین کتاب و کتاب جدید نجم‌آبادی که نشر بیدگل با ترجمه‌ی شیرین کریمی (۱۳۹۹) چاپ کرده و من هنوز نخونده‌ام؛یه کتاب خوب دیگه هم داره، زنان سیبیلو، مردان بدون‌ریش : لینک طاقچه‌شو گذاشتم).

کتاب جالبیه. واقعاً خوندنیه. امیدوارم اگه کسی می‌خونه به اندازه‌ی من لذت ببره.

پ ن ۱: به‌خاطر نوشتن بخش‌های زندگی مامی و کارگرش هم شده و یادآوری بهتر خاطرات «خان‌بازی» کودکی مامی دوباره می‌خونمش ( مامان جونم همیشه امثال بابابزرگم رو که نسل جدید طبقه‌ی متوسط دوره‌ی پهلوی بودند یعنی کارمندا رو مسخره می‌کرد و تکیه‌کلامش هم این بود: «ما خان ایم و خان‌زاده! شما ها چی‌اید؟ جیره‌خورهای تازه به دورون رسیده‌ی پهلوی…» حالا دلم می‌خواد بدونم به‌نظرش ما چی‌ایم؟

پ ن۲ : عکس دختره روی کتاب، شبیه همسر قبلی برادر بزرگمه و برادرزاده‌ام هم عجیب شبیه این خانومه است… ( بچه‌ها شبیه ایلیاست نه؟)

الان که دارم نگاه می‌کنم احساس می‌کنم خودمم شبیهشم  ( Ha ha funny) امان از ژن! (همه‌مون نسخه‌های کپی‌شده‌ی از یاد رفته‌ی خالقی هستیم که حالا سرش به مخلوقات بهتر و بی‌نقص‌ترش گرمه)

این بخش‌های مالیخولیایی رو واسه خودم نوشته‌ام؛ نخونین.

(نمی‌خوام گه‌بازی از خودم در بیارم ولی واقعاً نمی‌دونم آدما چطور می‌تونند به جای کتاب غرق‌شدن توی دنیای کتاب‌ها (از علمی و فلسفی‌ش گرفته تا تاریخ و رمان و حتی کمیک استریپ‌های کودکان و نوجوانان) موبایل بگیرند دستشون هی صفحه‌های اینستاگرامو اسکرول کنند که کی چی خورده، کی با کدوم دسته‌خر کجا یهویی عکس گرفته… منم هر از گاهی توی دامش می افتم؛ اما واقعاً به یک هفته نمی‌رسه که دوباره اینستاگراممو می‌پوکونم. چون احساس بطالت و ابتذال عجیبی مثل موریانه وجودمو شروع می‌کنه به خوردن. می‌دونم آخرش همه‌مون می‌میریم، می‌دونم تهش سهممون از زندگی یه تیکه سنگه روی خروارها خاک که شاید اونم سی‌سال باقی بمونه،

(بعدها نام مرا باران و باد

نرم شوید از رخسار سنگ

گور من گمنام می‌ماند به‌راه

فارغ از افسانه‌های نام و ننگ)

  می‌دونم آدم مدرن امروز پشت ابرکامپیوترهای خونگی خفنش با جد خوراکجو و شکارچی‌ش‌ فرق چندانی نکرده، همه‌ی اینا رو می‌دونم ولی خب، به‌نظرم می‌تونیم این پوچی رو  با دنبال کردن کی خورد کی رید کی خندید عمیق‌تر کنیم یا توشو یه جوری  با خوندن و فکر کردن و سفرهای ذهنی پر کنیم… نمی‌دونم… الان بخش منتقد ذهنم داره غر می‌زنه که :”هر کسی به شیوه‌ی خودش با پوچی دنیا کنار میاد. این کار تو قضاوت کردن و یه جور نگاه بالا به پایینه؛ پس ببند و کارتو بکن” و من سعی می‌کنم از خودم دفاع کنم  (نمی‌دونم از کدوم خودم؛ مگه هر دوش خودم نیستم؟ چرا طرفدار اینی‌ام که همیشه گند می‌زنه؟) و جواب می‌دم:” آخه (آخه‌شو مثه این بچه‌ها بخونین که گند زده‌ند دارند ماله می‌کشند) دلم نمی‌خواد زحماتی که آدم‌هایی مثل نجم‌آبادی واسه نوشتن این کتابا کشیدند به‌هدر بره… نمی‌خوام این کتابا مهجور بمونه یه گوشه به بهای اینکه زمان رو ، این تنها و باارزش‌ترین سرمایه‌مون رو سیفون بکشیم توی چاه گذشته … WHATEVER… مهم نیست. این بخش‌های مالیخولیایی رو واسه خودم می‌نویسم؛ نخونین؛ اولشم بنویسم… ولی انگار از اول می‌دونستم نوشتن این حرفا گه‌بازیه. چون خودم قبل مباحثات درونی با خودم تاکید کرده‌م).