پیشگفتار

یک نسل پیش، دویست هزار نفر در زندان­های آمریکا حبس بودند؛ درحالی‌که امروز پس از گذشت سی سال، رشد مداوم و بی­سابقه­ی نرخ زندانیان منجر به حبس شدن بیش از دو میلیون نفر در این کشور شده است. حجیم شدن نظام کیفری یکی از ویژگی­های اساسیِ فرهنگ آمریکای معاصر است: گویی آمریکایی­ها به لحاظ سیاسی و اجتماعی با این ایده هم‌رأیند که زندان راهِ­حل تمام مسائل اجتماعی است.

رشد جمعیت زندان منجر به هزاران پیامد اجتماعی شده است. هزینه­هایی که می­توانست خرج آموزش عالی شود، برای ساخت زندان­های جدید صرف می­شود- هر سلولی در حدود یک‌صد هزار دلار. رنگین­پوستان اولین گروه اجتماعی هدف توسعه زندان­ها بوده­اند. ۱۴ درصد از جمعیت روزانه­­ای که وارد زندان می­شود مردان آفریقایی-آمریکایی بین سنین ۲۰ تا ۴۵ سال هستند. نزدیک به یک‌سوم پسران آفریقایی-آمریکایی که به دنیا می­آیند به‌احتمال بسیار زیاد در آینده بابت ارتکاب جنایت[۱] به زندان خواهند رفت. تقریباً دو میلیون از رنگین­پوستان ساکن آمریکا درنتیجه محکومیت به ارتکاب جنایت، از حق رأی دادن خود محروم­اند؛ جمعیت قابل­توجهی که برای تغییر نتیجه­ی دستِ­کم دو انتخابات ریاست جمهوری و ده­ها انتخابات مجلس قانون­گذاری کافی به نظر می­رسد.

این اعداد، برخی از ناظران را به‌سوی این نتیجه­گیری سوق می­دهد که شاهد بازگشت به‌نوعی برده­داری مدرن از طریق نظام زندان­ها هستیم. در برخی مناطق، تجربه­ی شهروندان از حبس آن­قدر زیاد است که تقریباً در هر خانواده فردی در زندان بوده یا هست. پژوهشگران، تخمین زده‌اند که هرساله بیش از سه میلیون نفر در شهر نیویورک حداقل یک‌شب را در زندان یا بازداشت می­گذراند. در این مناطق، هرسال نزدیک به ۱۳ درصد والدین مرد، به زندان می­روند.

بخش عمده­ای از رشد دستگاه کیفری، ناشی از حبس فقرا، رنگین­پوستان ِ غالباً دارای جنس مذکر هستند که پیش­تر به سبب اقتصادِ سیاسی امریکای مدرن به‌حاشیه‌رانده‌شده بودند. هم‌زمان با گسترش نظام کیفری، افراد بیشتر و بیشتری از این طیف توسط زندان­ها بلعیده شدند – افراد به حاشیه رانده‌شده‌ای که مردم از حذف آن­ها از جامعه مطلع نمی­شدند- یا دست‌کم افرادی که آگاهی و افکار عمومی را شکل می­دهند متوجه این امر نمی­شدند. رشد جمعیت کیفری ایالات‌متحده امری ناپیدا و غیرملموس بوده است که تنها بر افرادی اثر بار شده است که صدایی برای شنیده شدن ندارند و در فرهنگ رایج این کشور نقشی ندارند؛ اما نمی­توان نرخ جمعیت کیفری را بدون اثرگذاری بر افراد متعددِ جامعه شش‌صد برابر افزایش داد.

برخی از این محکومان، اکنون جرم­شناس­اند و برخی از این محکومانِ جرم­شناس در حال تلاش­اند تا توجه جامعه معاصر را به‌سوی مسائل زندان جلب کنند.

به‌عنوان مؤلفِ کتاب مسائل معاصر درباره­ی جرم و عدالت از مجموعه کتاب­های وَدز وُرث بسیار خرسندم که کتاب جرم‌شناسی محکومانِ جفری ایان راس و استفن سی. ریچاردز را معرفی کنم. ودز ورث کتاب­هایی را منتشر می­کند که مسائل مرتبط با حوزه جرم و عدالت را به‌گونه‌ای متفاوت با کتب درسی دانشگاهی موردبررسی قرار می­دهند. هدف این مجموعه کتب، تعمیق درک دانشجویان درباره­ی مسائل مهم جرم­شناسی و عدالت جنایی است و در سال­های اخیر کتب بسیار مهمی راجع به مسائل جاری این حوزه را منتشر کرده است.

کتاب حاضر راجع به زندان و زندانیان است؛ اگرچه در این خصوص کتب بسیاری وجود دارد. آنچه جرم‌شناسی محکومان را متفاوت می­کند دیدگاه عمیق مؤلفان این کتاب نسبت به اکثر صاحب­نظران نظام کیفری است. بیشتر نویسندگان این کتاب، به سبب ارتکاب جرم، مدتی پشت دیوارهای زندان به سر برده­اند؛ بنابراین می­توانند واقعیت تجربه­ی زندان را توصیف کنند، تخصصی که دانشمندان این حوزه از انجام آن عاجزند. دیدگاه تمام نویسندگان این کتاب، نقد مفروضه­هایی است که برای توجیه حبس بیان می­شود، ضمن آن‌که آن­ها عمیقاً بر انسانیت افرادی که حبس می­شوند تأکید می­ورزند.

بخصوص این نکته آخر، بسیار حائز اهمیت است. در فرهنگ ما، دیو سازی از افراد محکوم به حبس رواج دارد. خطاب کردن زندانیان با صفاتی چون «حیوان» یا «تفاله» بسیار مرسوم است. همین شیوه­ی بیان توجیهی برای رفتار افرادی است که با زندانیان با احترام و بر مبنای شأن انسانی برخورد نمی­کنند. افرادی که پشت دیوارهای زندان را دیده­اند، رنج­های زیادی از زندگی در زندان و رژیم اجرای حبس تجربه کرده­اند؛ اما اساسی­ترین دشواری در زندان، راه و رسم غیرانسانی آن است. تمام افرادی که وارد زندان می­شوند، حتی افرادی که برای انجام کار در آن حقوق می­گیرند، تحت تأثیر قدرت غیرعادلانه، اقتدارگرایی تام و درجه­بندی انسان­ قرار می­گیرند، مؤلفه‌هایی که پایه و اساس موجودیت زندان هستند.

این کتاب توصیفی از زندان است، توصیفی واقعی و درعین‌حال بحث­برانگیز. نوشتار حاضر، در عین بی­همتایی، بسیار اهمیت دارد، زیرا بازتاب صدای ناشنیده­ی گفتمان عمومی راجع به زندان و رویه­های موجود در آن است. بیشترِ از افرادی که این کتاب را می­خوانند با دریافتی متفاوت ارزش و اهمیت اجتماعی زندان مواجه خواهند شد؛ بسیاری از ما – حتی بدون هیچ سؤالی- پذیرفته­ایم که وجود زندان ضروری است و اگرچه برای زندانیان شر است اما برای جامعه خیر است. پس از مطالعه­ی این کتاب، حتی سرسخت­ترین طرفداران زندان با این صدای متفاوت و مطلع از واقعیت زندگی حبس که آن را به چالش می­کشد، هم­سو خواهند شد. این چالش در عنوان فصل اول: «مشکل زندان­ چیست؟» آشکار است. نکته‌ای که در طول کتاب به‌طور عمیق‌تر موردبررسی قرار می­گیرد: افراد چگونه راهی زندان­ها می­شوند و نظام زندان چگونه بر گروه­های اجتماعی مختلف اثر می­گذارد.

مؤلفان ضمن تبیین و واکاوی اصطلاح «محکوم»، کتاب را با دعوت متخصصان جرم­شناسی و عدالت کیفری برای به چالش کشیدن آن به پایان می­برند. چالشی که اگر رخ دهد، به نسل­های بعدی برای فهم متفاوت نظام کیفری کمک خواهد کرد. امیدوارم و البته انتظار دارم که خوانندگان این کتاب، تحت تأثیر پیام آن قرار بگیرند.

تاد آر. کِلیِر

[۱] Felony